To opowieść bardziej o osobie niż o królowej, o człowieku, który – pęknięty i tragiczny poznał prawdę maksymy „Pycha kroczy przed klęską”.

Marek Rybarczyk to publicysta „Newsweeka”, znawca kultury i historii Wielkiej Brytanii, wieloletni dziennikarz radia BBC, korespondent „Gazety Wyborczej” w Londynie, komentator Radia TOK FM, radiowej Trójki i TVN24. Zdradza pełne pikantnych szczegółów i kąśliwych uwag Tajemnice Windsorów, jednocześnie snując wartką opowieść o burzliwej historii Europy. To również pisarz, autor kilku książek reportażowych o brytyjskiej rodzinie królewskiej.

Elżbieta II. Ostatnia taka królowa to książka reportażowa, przedstawiająca nie tylko życie królowej Elżbiety ale również otaczających ją ludzi.

PREMIERA KSIĄŻKI 01 czerwca 2022

Kiedy w 1952 roku jako młodziutka kobieta wstępowała na tron, dała umęczonym wojną Brytyjczykom iskierkę nadziei, że znów będą wielkim narodem. I rzeczywiście tak się stało. Tak narodził się mit Elżbiety II, dla której zawsze liczyła się przede wszystkim jej „Firma”, a życiową dewizą stały się słowa: „Nigdy się nie poddawaj!”.

Jak naprawdę wygląda życie królowej i jej monarchii? Co sprawia, że fascynuje nie tylko Brytyjczyków, a jej losy śledzi niemal cały świat? Co przez wszystkie lata jej panowania działo się za kulisami teatru Windsorów? Czym kieruje się w swoich decyzjach ostatnia prawdziwa monarchini Zachodu? Co ją motywuje? Czemu temat abdykacji jest dla niej tak trudny?

Książka Marka Rybarczyka nie tylko odpowiada na pytania, które stawiają sobie obecnie wszyscy Brytyjczycy i wielbiciele monarchii, ale przede wszystkim szkicuje sylwetkę Elżbiety II, jakiej dotąd nie znaliśmy: fanki kryminałów o Herkulesie Poirot, żony, która z żarliwej szczenięcej miłości szybko przeszła do chłodnego małżeństwa z rozsądku, czy matki, która chyba nigdy nie rozumiała własnego dziecka. Autor analizuje jej życiowe wybory, konflikty, popełnione błędy i skrywane dramaty.

To próba pewnego rysopisu psychologicznego i politycznego królowej zmierzająca do ukazania choćby niektórych cech złożonego charakteru Elżbiety II na tle dziejów jej monarchii. To w końcu dążenie do zrozumienia tej postaci, symbolu historycznej ciągłości Zachodu, władczyni, która z żelazną wolą broni monarchii i tradycyjnych wartości.

[powyższy opis pochodzi od wydawcy]

Myślę, że niewielu jest ludzi, którzy nie wiedzą kim jest Królowa Elżbieta, ponieważ jest nie tylko osobą bardzo medialną, ale również tajemniczą. Jej poważny wyraz twarzy może sugerować osobę „zimną”, niedostępną, nieczułą. Czy taka właśnie jest kobieta, której wiek kojarzy się wielu ludziom ze smutną starością?

Biorąc do ręki tę książkę domyślałam się, że już niczego więcej nowego nie dowiem się o kobiecie, która zawsze była dla mnie pewnego rodzaju ikoną piękna, klasy i władzy. A jednak autor mile mnie zaskoczył informacjami, które były dla mnie nowe.

Ta lektura nie jest poświęcona tylko Elżbiecie, poznajemy w niej również innych członków rodziny królewskiej, o których być może nie wspomina się tak często jak o samej królowej. Są to przede wszystkim osoby, które nie były dumą rodziny, a czasami wręcz starano się za wszelką cenę nie kojarzyć ich z najbliższym otoczeniem królowej.

W rozdziale zatytułowanym „Klocki zdrady” można przeczytać na przykład o byłym pierwszym brytyjskim królu, który abdykował, o jego słynnym ślubie z rozwódką Wallis Warfield Simpson śpiewano nawet piosenki, oczywiście ich teksty nie były pozbawione ironii. Ale niewiele osób wie o kontaktach księcia Windsoru i jego żony z Hitlerem i nazistami, co z pewnością nie było dumą ani dla Wielkiej Brytanii ani dla samej rodziny królewskiej.

W książce czytamy również o sprawach, które często „zamiatano pod dywan” byleby tylko nie zaszkodzić wizerunkowi „idealnej” rodziny. O depresjach i wybuchach agresji Diany mało kto wie, idealizowanie wizerunku byłej żony Karola jest i było zawsze lepsze od tego aby zobaczyć ją jako femme fatale. Ale czy Diana była tą złą, czy tą dobrą, to już ocenić musi każdy sam, bo ja nie wiem, jak bym się zachowywała, gdyby zamknięto mnie w złotej klatce i nie pozwalano na wyrażanie własnych emocji.

A królowa Elżbieta? Czy nie to wychowanie właśnie w warunkach ściśle określonych nakazami i zakazami nie sprawiło, że z młodej, pełnej życia dziewczyny zamieniła się w posągową postać władzy? Podobno od najmłodszych lat widać w niej było tę władczość.

(…) „Widać u niej zdumiewającą wprost siłę woli” – nie mógł się nachwalić malucha, co może brzmi śmiesznie, ale okazało się prorocze. Po pałacowej tresurze Elżbieta wiedziała aż za dobrze, że prawdziwa księżniczka nie płacze ani nie uśmiecha się bez powodu. (…)

Może to zabrzmieć obcesowo, ale nie jestem w stanie zrozumieć tego, że można najpierw kogoś bardzo pokochać, wręcz szaleć za nim z miłości, być zauroczonym drugą osobą, by w szybkim czasie zmrozić tę miłość obojętnością. Mam na myśli oczywiście małżeństwo Elżbiety z Filipem. Z informacji jakie krążą wokół tej pary wynika, że młodziutka Elżbieta była bardzo zakochana. Czy Filip był zakochany w niej, to już jest temat trochę kontrowersyjny, z całą pewnością był nią zauroczony jako dziewczyną, a może miał w tym ukryty cel? Może chciał wzbić się na wyżyny wyższe niż oferował mu jego status rodzinny? Co się takiego stało, że miłość zamieniła się w obojętność? Kto zawinił on czy ona? Zapewne w wielu małżeństwach tak się dzieje, tylko ja wciąż zadaję sobie pytanie: dlaczego?

Zapewne ilu czytelników tyle będzie opinii, ja nie mogę się wypowiedzieć po żadnej ze stron.

(…) Elżbieta z żarliwej szczenięcej miłości szybko przeszła do chłodnego małżeństwa z rozsądku. (…) Królowa musiała więc zacisnąć zęby i udawać, że jej związek jest wzorowy, ustawiając się co roku do fotografii z Filipem. (…)

Królowa Elżbieta z całą pewnością jest symbolem monarchii i myślę, że obecnie niewielu jest Brytyjczyków pamiętających świat przed jej panowaniem. 70 lat to jednak kawał czasu. Czy jej następcy zjednają sobie ludzi tak jak ona?

Dla wielu jest obrazem chłodnej elegancji i mądrości, ale jaka naprawdę jest królowa? Ile w niej ciepła, a ile wypracowanego przez lata chłodu? Czy miłość do zwierząt zastępuje jej miłość do ludzi? Czy potrafi kochać szczerze i dlaczego tak trudno jej okazywać emocje? Lata praktyki piastowanego stanowiska w państwie, czy zwyczajne zobojętnienie?

Wiele możemy się z tej książki dowiedzieć, myślę, że warto sięgnąć do tej lektury, aby chociaż trochę zrozumieć osobowość tej niezwykłej kobiety. Czy zamknięta w swojej złotej klatce potrafi być szczęśliwa jak zwyczajny człowiek? Jak daleko sięga jej władza, czy jako monarchini ma więcej do powiedzenia niż Premier, Parlament czy Gabinet?

Polecam tę książkę nie tylko czytelnikom biografii czy książek reportażowych. Myślę, że warto poznać bliżej tę kobietę, która dla wielu wciąż jest zagadką.

Myślę, że interesującą lekturą jest również: ELŻBIETA, FILIP, DIANA I MEGAN. ZMIERZCH ŚWIATA WINDSORÓW

Dziękuję Wydawnictwu MUZA. SA za możliwość przeczytania tej lektury i zachęcam do sięgnięcia po wcześniejsze książki autora. Rodzina królewska to cały czas wielki wór intryg, tajemnic, ciekawostek, może warto go otworzyć?